October 2024

26 October 202426 October 2024

Joint Comparative Analysis of Youth Policies in the Western Balkans

The Comparative Analysis of Youth Policies in the Western Balkans (WB) was conducted within the framework of the Regional Youth Dialogue for Europe (RYDE), a project funded by the European Union from 2023 to 2026. Led by the Center for Democracy Foundation from Serbia, in collaboration with partnering civil society organizations from across the WB, including the Academy of European Integrations and Negotiations (Albania), Youth Act Center (Albania), Kosovar Stability Initiative (Kosovo*), Network of Progressive Initiatives (Bosnia and Herzegovina), NGO Info Center Foundation (North Macedonia), and the Regional Academy for Democratic Development (Serbia), this project aims to strengthen participatory democracy, European integration, and regional cooperation in the WB countries. The project’s primary objective is to enhance the influence of civil society organizations (CSOs), especially youth organizations, in promoting democratic values and the political, economic, and social benefits of European integration for the WB societies.

This analysis aims to provide a detailed comparative insight into youth-related public policies across the WB, including policy documents such as strategies, action plans, and laws. It assesses the coherence of measures outlined in these youth policies with other related policy areas and evaluates the alignment of these policies with youth concerns, sustainable development goals (SDGs), and the need for building social resilience. The study also formulates policy recommendations for each public policy field covered by the Analysis.

24 October 202424 October 2024

Sëmundjet Profesionale: Një Kërcënim i Fshehur për Punëtorët në Kosovë

Java Evropiane për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë 2024 na jep një mundësi për të reflektuar mbi një nga çështjet më të rëndësishme dhe shpesh të injoruara: sëmundjet profesionale dhe aksidentet në vendin e punës. Ndërsa numri i aksidenteve në punë ka rënë në dekadën e fundit, sëmundjet profesionale mbeten një kërcënim i madh për shëndetin e punëtorëve, si në nivel global, ashtu edhe në Kosovë. Në vendin tonë, mungesa e një legjislacioni të rregulluar dhe strukturuar mbi sëmundjet profesionale vazhdon të krijojë boshllëk në mbrojtjen e të drejtave dhe shëndetit të punëtorëve.

Sëmundjet profesionale përbëjnë një nga sfidat më të mëdha për shëndetin dhe sigurinë e punëtorëve në të gjithë botën. Ndërsa teknologjia dhe praktikat moderne të punës kanë sjellë përmirësime të mëdha në shumë aspekte të sigurisë në vendin e punës, sëmundjet që lidhen me kushtet e punës mbeten një kërcënim i vazhdueshëm. Sipas Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), çdo vit rreth 2.78 milionë njerëz humbin jetën si rezultat i aksidenteve dhe sëmundjeve të lidhura me punën, ndërsa 2.4 milionë prej tyre vdesin nga sëmundjet profesionale. Këto shifra përfshijnë më shumë se 200,000 vdekje vetëm në Evropë. Kërcënimi nga sëmundjet profesionale është veçanërisht shqetësues në sektorët e ndërtimit, prodhimit, dhe bujqësisë, ku punëtorët përballen me ekspozim ndaj substancave të rrezikshme dhe kushteve të punës të dëmshme.

Një faktor kryesor që kontribuon në rritjen e sëmundjeve profesionale është ekspozimi i zgjatur ndaj kimikateve të rrezikshme, azbestit, pluhurit dhe gazrave toksike, të cilat shkaktojnë sëmundje si kanceri, problemet e frymëmarrjes, dhe çrregullimet muskuloskeletore. Për shembull, azbesti, një material ndërtimi i përdorur gjerësisht në të kaluarën, mbetet ende një shkak kryesor i kancerit të mushkërive dhe sëmundjeve të frymëmarrjes. Në shumë vende, përdorimi i tij është ndaluar ose kufizuar, por në disa sektorë, veçanërisht në ndërtesa të vjetra, rreziku ende ekziston. Sipas ILO, rreth 500,000 raste të reja të kancerit të lidhura me punën regjistrohen çdo vit globalisht, duke e bërë këtë një nga sfidat më të mëdha për shëndetin e punëtorëve.

Gjithashtu, çrregullimet muskuloskeletore, të cilat përfshijnë dhimbjet e shpinës, qafës dhe gjymtyrëve të shkaktuara nga puna fizike e rëndë ose pozicionet e gabuara trupore, prekin rreth 60% të të gjithë punëtorëve në Bashkimin Evropian. Punëtorët që punojnë në ndërtim, prodhim, dhe industri të ngjashme janë veçanërisht të ndjeshëm ndaj këtyre çrregullimeve. Për më tepër, stresi në punë dhe çrregullimet mendore janë një problem në rritje në mbarë botën. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), stresi kronik në vendin e punës kontribuon në rritjen e rasteve të depresionit dhe ankthit, dhe më shumë se një në pesë punëtorë raportojnë se përballen me nivele të larta stresi. Këto kushte kanë ndikime afatgjata në produktivitetin e punëtorëve dhe në mirëqenien e tyre të përgjithshme.

Disa vende kanë implementuar sisteme të fuqishme për të mbrojtur punëtorët nga sëmundjet profesionale. Për shembull, Gjermania ka një sistem të avancuar të sigurimeve shëndetësore për punëtorët që përfshin mbrojtje për sëmundjet profesionale dhe aksidentet në punë. Një regjistër kombëtar për sëmundjet profesionale ndihmon në mbikëqyrjen dhe analizimin e rasteve, duke krijuar një bazë të fortë për zhvillimin e politikave parandaluese. Një sistem i tillë ka ndihmuar në uljen e rasteve të sëmundjeve profesionale dhe ka rritur ndërgjegjësimin për rreziqet që përballen punëtorët në sektorët më të rrezikuar.

Në një shembull tjetër, Suedia ka implementuar një sistem që përfshin vlerësime të rrezikut psikosocial në çdo vend pune, duke synuar përmirësimin e shëndetit mendor të punëtorëve dhe uljen e stresit në vendin e punës. Ky sistem ka ndihmuar në uljen e rasteve të çrregullimeve mendore të lidhura me punën dhe ka përmirësuar ndjeshëm mirëqenien e përgjithshme të punëtorëve. Në anën tjetër të globit, Australia ka krijuar një sistem për kontrollin e rreziqeve dhe edukimin e vazhdueshëm të punëtorëve, duke përfshirë rehabilitimin e tyre pas sëmundjeve profesionale. Ky model ka treguar rezultate të rëndësishme në uljen e numrit të sëmundjeve profesionale të raportuara.

Studimet ndërkombëtare tregojnë se adresimi i sëmundjeve profesionale kërkon një qasje të integruar që përfshin edukimin, mbikëqyrjen, dhe sigurimin e kompensimit të drejtë për punëtorët e prekur. Një studim nga EU-OSHA zbuloi se punëtorët në ambientet industriale janë katër herë më të predispozuar për të zhvilluar sëmundje të frymëmarrjes si astma dhe bronkit kronik. Gjithashtu, një studim nga Universiteti i Harvardit tregoi se punëtorët që përballen me stres të vazhdueshëm në punë kanë një rrezik më të lartë për të zhvilluar sëmundje kardiovaskulare.

Përmirësimi i kushteve të punës dhe mbrojtja e punëtorëve nga sëmundjet profesionale kërkon një përkushtim të vazhdueshëm dhe përmirësim të vazhdueshëm të legjislacionit dhe politikave për sigurinë në punë. Sistemet e avancuara të vendeve si Gjermania, Suedia dhe Australia tregojnë se përmes ndërgjegjësimit, politikave të qarta dhe mbështetjes për punëtorët, është e mundur të minimizohen rreziqet dhe të përmirësohet mirëqenia e përgjithshme e fuqisë punëtore. Kosova duhet të ndjekë këto modele ndërkombëtare për të përmirësuar mbrojtjen e punëtorëve të saj dhe për të ndërtuar një sistem më të fortë të mbrojtjes së shëndetit në vendin e punës.

Çfarë Janë Sëmundjet Profesionale?

Sëmundjet profesionale janë sëmundje të lidhura direkt me kushtet e punës ose ekspozimin e punëtorëve ndaj faktorëve të dëmshëm në vendin e punës për periudha të gjata kohore. Këto sëmundje përfshijnë një gamë të gjerë problemesh shëndetësore, nga çrregullimet muskuloskeletore te sëmundjet e frymëmarrjes dhe kanceret e lidhura me punën.

Çrregullimet muskuloskeletore: Këto janë ndër sëmundjet më të zakonshme profesionale dhe përfshijnë dëmtime të muskujve, tendinave, dhe nyjeve që lidhen me punë fizike të rëndë ose pozicionet e gabuara të trupit gjatë punës. Në industrinë e ndërtimit, për shembull, punëtorët shpesh përballen me këto lloj dëmtimesh, të cilat kërkojnë trajtime afatgjata.

Kanceri i lidhur me punën: Substancat kancerogjene, si azbesti dhe kimikatet e rrezikshme, përbëjnë një rrezik të madh për punëtorët në industri të ndryshme. Një shembull konkret është ekspozimi ndaj azbestit në ndërtim, që shpesh çon në kancer të mushkërive. Mungesa e kontrollit dhe monitorimit të këtyre rasteve në Kosovë përkeqëson situatën.

Sëmundjet e lëkurës: Punëtorët që kanë kontakt me kimikate të ndryshme në industrinë kimike dhe bujqësi janë shpesh të prekur nga dermatiti ose sëmundje të tjera të lëkurës. Në Kosovë, ky grup sëmundjesh nuk trajtohet në mënyrë sistematike për shkak të mungesës së institucioneve të specializuara për mjekësinë e punës.

Stresi dhe çrregullimet e shëndetit mendor: Në punë ku kërkesat janë të larta dhe mbështetja psikologjike është minimale, punëtorët janë të predispozuar për zhvillimin e çrregullimeve mendore si depresioni dhe ankthi. Këto probleme nuk marrin trajtimin e duhur në Kosovë për shkak të mungesës së burimeve dhe infrastrukturës për të trajtuar shëndetin mendor të punëtorëve.

Sëmundjet e frymëmarrjes: Ekspozimi i gjatë ndaj pluhurit, gazrave toksike, dhe kimikateve në sektorë të ndryshëm mund të çojë në zhvillimin e sëmundjeve të frymëmarrjes si astma dhe bronkiti kronik. Në Kosovë, sektorët e ndërtimit dhe industrisë së rëndë janë ndër më të prekurit nga këto lloj sëmundjesh.

Gjendja në Kosovë: Pasiguri dhe Mungesë e Theksuar e të Dhënave

Në Kosovë, mungesa e një liste të miratuar të sëmundjeve profesionale dhe e një kuadri të qartë ligjor për regjistrimin dhe monitorimin e tyre ka bërë që shumë raste të sëmundjeve të mbeten të paidentifikuara dhe të pa trajtuara. Kjo situatë krijon pasiguri si për punëtorët, ashtu edhe për punëdhënësit dhe autoritetet, të cilët nuk kanë një pasqyrë të qartë të ndikimit të kushteve të punës mbi shëndetin e punëtorëve. Ligji për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë (Ligji Nr. 04/L-161), megjithëse ofron disa udhëzime të përgjithshme, nuk përmban një mekanizëm të mjaftueshëm për monitorimin dhe trajtimin e sëmundjeve profesionale. Pa një regjistër kombëtar të sëmundjeve profesionale, është e pamundur të krijohen politika efektive për parandalimin dhe trajtimin e këtyre sëmundjeve, dhe për të siguruar një mbrojtje të vërtetë për punëtorët.

Për më tepër, sipas Konventës Nr. 161 të Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), shtetet anëtare janë të detyruara të krijojnë shërbime të shëndetit në punë që të jenë të pavarura dhe të përqendruara në monitorimin dhe parandalimin e rreziqeve të lidhura me vendet e punës. Kosova aktualisht nuk i përmbush plotësisht këto kërkesa, dhe kjo përbën një sfidë të madhe në përmbushjen e standardeve ndërkombëtare të shëndetit dhe sigurisë në punë.

Mjekësia e Punës në Kosovë: Një Degë në Rrezik të Zhdukjes

Mjekësia e Punës në Kosovë është në rrezik të zhdukjes, një krizë që ndikon drejtpërdrejt në aftësinë e vendit për të mbrojtur shëndetin e punëtorëve. Aktualisht, vetëm një mjek i punës është aktiv, dhe ka vetëm tre specializantë që ndjekin trajnimin në këtë fushë. Kjo mungesë e mjekëve të specializuar dhe infrastruktura e dobët për ofrimin e shërbimeve të mjekësisë së punës e lë mijëra punëtorë të ekspozuar ndaj rreziqeve të shumta pa mbështetje të duhur.

Në përputhje me Konventën Nr. 161 të ILO, Kosova është e detyruar të krijojë shërbime të mjekësisë së punës që janë të pavarura dhe të afta për të trajtuar sëmundjet profesionale në mënyrë efektive. Megjithatë, strategjia aktuale e propozuar, që sugjeron përfshirjen e Mjekësisë së Punës nën sistemin e Mjekësisë Familjare, është në kundërshtim me standardet ndërkombëtare, sepse mjekësia e përgjithshme nuk është e aftë të adresojë specifikat e sëmundjeve profesionale dhe rreziqet që lidhen me vendet e punës.

Mungesa e një regjistri kombëtar për sëmundjet profesionale, që do të mundësonte regjistrimin dhe analizimin e rasteve të ekspozimit të punëtorëve ndaj rreziqeve në punë, e bën të pamundur identifikimin dhe ofrimin e trajtimeve të nevojshme për këta punëtorë. Ky boshllëk në sistemin shëndetësor të punës duhet të trajtohet në përputhje me standardet ndërkombëtare, për të siguruar që punëtorët kosovarë të kenë qasje në shërbime mjekësore të specializuara dhe të mbrohen nga rreziqet e vendit të punës.

Rasti i Ekspozimit ndaj Azbestit: Një Shembull Alarmues

Një shembull konkret i një krize të pa menaxhuar në Kosovë është ekspozimi i punëtorëve në sektorin e ndërtimit ndaj azbestit, një substancë e njohur kancerogjene. Azbesti është i lidhur drejtpërdrejt me sëmundje të rënda, përfshirë kancerin e mushkërive dhe azbestozën, dhe në shumë vende përdorimi i tij është ndaluar ose kufizuar rreptësisht. Megjithatë, në Kosovë, nuk ka një mekanizëm të qartë për të monitoruar dhe trajtuar rastet e ekspozimit ndaj tij. Ky është një shembull i qartë i mungesës së infrastrukturës dhe mekanizmave mbikëqyrës për të mbrojtur shëndetin e punëtorëve.

Punëtorët shpesh nuk janë të vetëdijshëm për rrezikun që u kanoset nga puna me azbest, veçanërisht në ndërtesat e vjetra ku materiali është ende i pranishëm. Kjo mungesë ndërgjegjësimi dhe mungesa e mbrojtjes ligjore dhe shëndetësore krijon një situatë ku ekspozimi vazhdon pa kontrolle të duhura. Për më tepër, për shkak të mungesës së mjekëve të specializuar në Mjekësinë e Punës dhe infrastrukturës shëndetësore adekuate, punëtorët nuk marrin trajtimin e nevojshëm në fazat e hershme të sëmundjeve të lidhura me azbestin.

Konventa Nr. 162 e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO) mbi përdorimin e sigurt të azbestit kërkon që shtetet anëtare të vendosin masa për të mbrojtur punëtorët nga rreziqet që sjell kjo substancë. Kjo përfshin krijimin e sistemeve për monitorimin dhe trajtimin e punëtorëve të ekspozuar ndaj azbestit, si dhe rregullimin e përdorimit të tij. Në Kosovë, këto masa ende nuk janë të zbatueshme në praktikë, dhe punëtorët mbeten të pambrojtur ndaj këtij rreziku të madh.

Mungesa e mbështetjes ligjore dhe mjekësore për trajtimin e ekspozimit ndaj azbestit tregon nevojën për reforma të menjëhershme në Ligjin për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë dhe për një regjistër kombëtar të rasteve të ekspozimit. Kosova duhet të harmonizojë politikat e saj me standardet ndërkombëtare, duke përfshirë konventat e ILO, për të mbrojtur punëtorët nga një substancë kaq e rrezikshme dhe për të parandaluar sëmundje të rënda, që shpesh bëhen të pamenaxhueshme në fazat e vona.

Disa nga Strategjitë Kryesore për Parandalimin dhe Trajtimin e Sëmundjeve Profesionale në Kosovë

Për të mbrojtur punëtorët dhe për të trajtuar sfidën e sëmundjeve profesionale në Kosovë, janë të domosdoshme veprime të qëndrueshme dhe masa specifike:

Përcaktimi dhe Miratimi i Një Liste Zyrtare të Sëmundjeve Profesionale: Kosova ka nevojë urgjente për një listë të qartë dhe të përditësuar të sëmundjeve profesionale. Një legjislacion i tillë do të siguronte një kornizë për identifikimin dhe kategorizimin e sëmundjeve që lidhen me punën, duke mundësuar regjistrimin e rasteve dhe zbatimin e masave parandaluese. Kjo do t’u mundësonte punëtorëve që të kenë akses në kompensime të drejta dhe trajtime mjekësore të specializuara, si dhe do të krijonte një mekanizëm për monitorimin efektiv të këtyre rasteve.

Zhvillimi dhe Rritja e Kapaciteteve të Mjekësisë së Punës: Për momentin, mungesa e mjekëve të specializuar në Kosovë përbën një krizë serioze në fushën e shëndetit të punës. Duhet të krijohen programe të qëndrueshme trajnimi për mjekët e rinj dhe të sigurohet që ekzaminimet shëndetësore të bëhen në mënyrë të rregullt për të gjithë punëtorët, veçanërisht ata që janë të ekspozuar ndaj rreziqeve të larta në vendet e punës. Investimi në më shumë mjekë të punës dhe infrastruktura të posaçme është jetik për mbrojtjen shëndetësore të punëtorëve.

Përforcimi i Funksionimit të Inspektoratit të Punës: Një inspektorat i fuqizuar dhe proaktiv është thelbësor për monitorimin dhe zbatimin e standardeve të sigurisë dhe shëndetit në punë. Kjo do të përfshinte inspektime të rregullta dhe të hollësishme të kushteve të punës në sektorët më të rrezikuar dhe garantimin që punëdhënësit të përmbushin detyrimet e tyre për shëndetin e punëtorëve. Ndëshkimi i shkeljeve dhe stimulimi për zbatimin e masave të sigurisë duhet të jenë një prioritet.

Krijimi i një Regjistri Kombëtar për Sëmundjet Profesionale: Regjistrimi i rasteve të sëmundjeve profesionale është esencial për të mbledhur të dhëna të besueshme dhe për të krijuar politika më të mira për parandalimin dhe trajtimin e tyre. Një regjistër kombëtar do të mundësonte monitorimin e rasteve të raportuara, duke ndihmuar në identifikimin e sektorëve të rrezikuar dhe në ndërtimin e programeve specifike për të parandaluar sëmundjet dhe për të siguruar trajtime të përshtatshme.

Rritja e Ndërgjegjësimit dhe Edukimi për Punëtorët dhe Punëdhënësit: Përtej zbatimit të rregulloreve, edukimi dhe ndërgjegjësimi i punëtorëve dhe punëdhënësve për rreziqet që vijnë nga kushtet e punës dhe mënyrat për të parandaluar sëmundjet profesionale është vendimtar. Fushatat e ndërgjegjësimit dhe trajnime të specializuara mund të përmirësojnë njohuritë mbi sigurinë në vendin e punës dhe të inkurajojnë përdorimin e masave mbrojtëse.

Përfundim

Edhe 16 vjet pas shpalljes së pavarësisë në vitin 2008, Kosova ende nuk ka arritur të ndërtojë një sistem të mirëfilltë të sigurimeve shëndetësore dhe sociale për qytetarët e saj, përfshirë punëtorët që janë të ekspozuar ndaj rreziqeve profesionale. Neni 21 i Kushtetutës së Republikës së Kosovës u garanton qytetarëve një jetë me dinjitet, por mungesa e zbatimit të plotë të Nenin 51, që rregullon Mbrojtjen Shëndetësore dhe Sociale, e lë këtë garanci të parealizuar. Që nga miratimi i Kushtetutës, asnjë qeveri nuk ka arritur të krijojë një sistem efektiv që mbron shëndetin dhe sigurinë e punëtorëve.

Ligji për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë, i miratuar në Kosovë, është një hap drejt përmirësimit të kushteve të punës, por mbetet i paplotë për sa i përket zbatimit dhe mbështetjes së mjaftueshme. Punëtorët ende përballen me mungesën e mbrojtjes së duhur ndaj sëmundjeve profesionale dhe aksidenteve në punë për shkak të infrastrukturës së dobët dhe mungesës së mjekëve të specializuar në këtë fushë.

Bazuar në konventat e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), veçanërisht Konventën nr. 161 për Shërbimet e Shëndetit në Punë dhe Konventën nr. 155 për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë, Kosova ka detyrimin ndërkombëtar për të krijuar një sistem të pavarur të mbrojtjes shëndetësore për punëtorët. Strategjia aktuale, që propozon përfshirjen e Mjekësisë së Punës brenda sistemit të Mjekësisë Familjare, bie ndesh me frymën e këtyre konventave dhe nuk plotëson standardet ndërkombëtare të cilësisë. Mjekësia e Punës është një fushë e specializuar që kërkon trajnime specifike për adresimin e rreziqeve dhe sëmundjeve profesionale, dhe nuk mund të mbulohet nga mjekësia e përgjithshme.

Prandaj, është e qartë se Kosova duhet të rishikojë dhe të reformojë qasjen e saj ndaj mbrojtjes së shëndetit të punëtorëve për të përmbushur detyrimet kushtetuese dhe ndërkombëtare. Ndërtimi i një sistemi të mirëfilltë të Mjekësisë së Punës, i pavarur nga mjekësia familjare, është i domosdoshëm për të garantuar një mbrojtje të plotë shëndetësore dhe për të minimizuar rreziqet që lidhen me kushtet e punës. Krijimi i një regjistri kombëtar të sëmundjeve profesionale dhe fuqizimi i Inspektoratit të Punës janë gjithashtu masa kyçe për të siguruar monitorim të plotë dhe zbatim të rregulloreve për sigurinë dhe shëndetin në punë.

Vetëm përmes zbatimit të këtyre reformave dhe përmbushjes së detyrimeve ligjore, Kosova mund të sigurojë që punëtorët e saj të kenë kushte të sigurta pune dhe mbrojtje shëndetësore të plotë, duke respektuar të drejtat dhe standardet ndërkombëtare.

Referenca

Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO), “Raport Global për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë”, 2024.
Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), “Raporti mbi Stresin në Vendin e Punës”, 2023.
EU-OSHA (Agjencia Evropiane për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë), “Çrregullimet Muskuloskeletore në Evropë: Një Analizë Statistike”, 2024.
Safe Work Australia, “Raporti mbi Sigurinë dhe Shëndetin në Punë”, 2023.
Universiteti i Harvardit, “Studimi mbi Stresin Kronik dhe Sëmundjet Kardiovaskulare në Vendin e Punës”, 2023.
German Social Accident Insurance (DGUV), “Sistemi Gjerman i Sigurimeve për Sëmundjet Profesionale dhe Aksidentet në Punë”, 2023
Kushtetuta e Republikës së Kosovës, Neni 21 dhe Neni 51 – Mbrojtja Shëndetësore dhe Sociale.
Ligji për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë Nr. 04/L-161, Republika e Kosovës.
Konventa Nr. 155 e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO) mbi Sigurinë dhe Shëndetin në Punë, 1981.
Konventa Nr. 161 e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO) mbi Shërbimet e Shëndetit në Punë, 1985.
Konventa Nr. 162 e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO) për përdorimin e sigurt të azbestit, 1986.
Ligji i Punës i Kosovës Nr. 03/L-212, Republika e Kosovës, mbi të drejtat dhe përgjegjësitë e punëtorëve dhe punëdhënësve.
Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO), “Statistikat Globale për Shëndetin dhe Sigurinë në Punë”, 2024.
Iniciativa Kosovare për Stabilitet (IKS), “Kushtet e Punës në Kosovë”, 2023.
Agjencia Evropiane për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë (EU-OSHA), “Raport për Sëmundjet Profesionale”, 2024.

16 October 202416 October 2024

Call for a Regional Internship Program is open!

We are pleased to announce a great opportunity for 5 young people from Albania, Bosnia and Herzegovina, Kosovo*, North Macedonia and Serbia to attend a paid internship in civil society organizations from Western Balkans.

If you are a young person who wish to gain firsthand experience in civil society in Belgrade, Pristina, Tirana or Skopje in a period of two months, learn about European integration, contribute to youth participation and structured dialogue and connect with young people from the region, apply for internship at this link.

Deadline for submitting applications is 29 October 2024.
 You are an ideal candidate if you:
 are last year student or a graduate of age 20-30 from Albania, Bosnia and
Herzegovina, Kosovo*, Montenegro, North Macedonia or Serbia
 are interested in the work of civil society organizations (CSOs)
 have a general understanding of the EU integration process in the Western Balkans and a strong interest in rule of law, human and minority rights and youth issues
 have previous experience in youth initiatives and civil sector (preferably)
 are adaptable to working in a multicultural environment
 are capable for working in a team but also independently
 possess good knowledge of English – oral and written
 have a solid Knowledge of Microsoft Office (Word, Excel, PowerPoint)
 Who is providing internship and when?

In Belgrade – Center for Democracy Foundation, starting at the beginning of November 2024

In Pristina – Kosovar Stability Initiative, starting at the beginning of December 2024

In Tirana – Academy of European Integration and Negotiations and Youth Act Center, starting at the beginning of December 2024

In Skopje – NGO Info Center, starting in the first half of November 2024

Please note that you cannot apply for a two-month internship with the CSO located in your economy. You CAN apply for internship in more than one city/CSO. Each of the listed organizations will provide internship to one intern from the region.

What do we as CSOs hosting the interns offer?
You will attend a two-month mentoring program and gain knowledge in several areas:
 Advocacy and communication
 Human rights, with focus on social and economic rights, youth participation, SDGs,
European integrations and other relevant reform processes
 Project management
 CSO task management
 Networking and establishing partnerships
 Event organization

We will introduce you to cultural and entertaining events and facilitate your becoming familiar with local people and culture.

We will assist you to expand your peer and colleague network.

What do we expect from you as an intern?
 To be committed to your tasks
 To contribute your time, energy and motivation to the best of your capabilities
 To participate in the entire period of paid internship program
How can you apply?
To apply for internship in Belgrade, Pristina, Skopje and Tirana, please use the link. To complete the application, please prepare your:
 CV (no longer than 2 pages)
 Motivation letter (no longer than 2 pages)

Additional information
Following the application phase, the shortlisted candidates will be invited to an online interview. If you are selected for an interview, please note that it will be held in English. Following the interview phase, the successful candidates will be contacted shortly to provide information/documents for completion of the preparation process. We as CSOs organizing the internship will provide the selected intern with accommodation, meals, one round trip to the city of CSO location, local transport and health insurance.
The selected candidates/interns will sign a contract with CSOs organizing the internship, who are solely responsible for fulfilling the rights and obligations of the intern.

Period for submitting applications: 15 October – 29 October 2024

For additional questions on internship, you may contact:
In Belgrade, Center for Democracy Foundation -> mina@centaronline.org
In Pristina, Kosovar Stability Initiative -> brikene_hoxha@iksweb.org
In Skopje, NGO Info center -> elena@nvoinfocentar.org.mk
In Tirana, Academy of European Integration and Negotiations -> mona.xhexhaj@aien.al and Youth Act Center -> director@youthact.al

We are looking forward to welcoming you to our communities and organizations where you will create new experiences, have intercultural exchange and contribute to reduction of prejudices among youth in the region. Join us!

Internship is being organized as part of the Regional Youth Dialogue for Europe – RYDE, funded by European Union.

11 October 202411 October 2024

Call For Participation: Policy Labs on Youth Participation, Employment, Health, Media & Culture

Join us in creating opportunities for collaboration, bringing together young people and policy makers to discuss and work on mainstreaming youth policies across all relevant areas!

RYDE (Regional Youth Dialogue for Europe) project team invites youth representatives from civil society organizations (CSOs), ministries/institutions, local decision-makers, youth councils, youth from political parties, youth representatives from media and other relevant stakeholders to join the upcoming policy labs. These sessions aim to establish and improve dialogue between decision-makers and youth representatives in order to jointly identify opportunities for improving youth policies in the Western Balkans in the following five areas:

Youth participation
Youth employment (with a focus on Youth Guarantees)
Sexual and reproductive health
Media literacy among youth
Culture and cultural heritage

POLICY LABS OVERVIEW

National Level: Each country (partnering organisation) will host 3 Policy Labs on national level (1 in-person and 2 online). These labs will gather youth representatives from civil society organizations (CSOs), ministries/institutions, local decision-makers, youth councils, youth from political parties, youth representatives from media and other relevant stakeholders to discuss and propose recommendations based on the detailed „Joint Comparative Analysis of Youth Policies in the Western Balkans“.

Regional Level will serve as the basis for policy identification. Regional Policy Labs (1 in-person and 2 online) will bring together representatives from across the region to further refine, discuss and share examples from each country which can be used in formulation of the recommendations.

WHY PARTICIPATE?

This is a unique opportunity to:

Contribute to policy recommendations that address important youth issues in your country and the region.
Collaborate with peers from ministries, relevant institutions, youth councils, NGOs, political parties, and other relevant stakeholders
Be part of a broader regional conversation, sharing and learning best practices from neighboring countries.

WHO CAN JOIN?

We are seeking participants with experience in the above listed five areas from:

Ministries (youth-related and topic-specific)
Youth councils and organizations
CSOs
Political parties
Independent institutions
Individuals/youth activists
Local decision-makers

WHAT WE EXPECT FROM YOU:

Before the event, make sure you thoroughly understand the topic. Prepare any recent developments, key challenges, and successful strategies related to the topic.
Engage actively in the discussions by listening attentively and responding thoughtfully. Asking clarifying questions or providing examples from your own experience can enrich the conversation.
Offer constructive feedback that is specific and actionable. Focus on how policy documents can be implemented or improved based on your insights or observations.
Help formulate clear, practical recommendations. Draw on best practices, evidence from your work, or successful outcomes you’ve observed or been part of.

The organisation hosting in charge of the topic will compose the team for each lab based on the expressed interest. The activities are expected to start in October/November.

Please select one of the topics from the table below when applying for the policy labs via the email provided. For national teams, apply within the topic designated for your country. Alternatively, you may choose to participate in regional policy labs by selecting from the other topics listed.

HOW TO APPLY:

Interested parties should submit their expression of interest with detailed information about activities in relevant area via email by October 15th, 2024.

Country	Key topic	Partner organisation	Contact
Albania	Youth participation	Youth Act Center Academy of European Integration and Negotiations	director@youthact.al *mona.xhexhaj@aien.al
Bosnia and Herzegovina	Employment (focus on Youth Guarantees)	Network of Progressive Initiatives	anida@mpi.ba
Kosovo	Sexual and reproductive health	Kosovar Stability Initiative	brikene_hoxha@iksweb.org brikene_berisha@iksweb.org
North Macedonia	Media literacy/digitalization	NGO Info Center Foundation	elena@nvoinfocentar.org.mk bbejkova@nvoinfocentar.org.mk
Serbia	Culture	Center for Democracy Foundation	mina@centaronline.org dajana@centaronline.org

Join us in shaping the future of youth policies, employment, health, media, and culture in the Western Balkans. Together, we can create impactful, evidence-based policy recommendations that reflect the needs and priorities of young people across the region.

For more information, please contact Network of Progressive Initiatives via email anida@mpi.ba

3 October 20243 October 2024

Production of an Informative Documentary on the Situation of Migrant Workers in Kosovo

Background and Rationale

In recent years, Kosovo has seen an increasing number of migrant workers, particularly from Southeast Asia, including the Philippines. These workers have become integral to sectors such as construction, agriculture, and domestic work. Despite their contributions, migrant workers often face a range of challenges, including poor working conditions, limited access to social protections, and insufficient legal safeguards. The legal framework governing labor migration in Kosovo, primarily regulated by the Law on Foreigners, provides some provisions for migrant workers but suffers from weak implementation and enforcement. Migrant workers in Kosovo, particularly Filipinos, often endure irregular contracts, wage violations, and unsafe working environments. In addition, many are unaware of their rights and have limited access to mechanisms that protect them from exploitation and discrimination. The documentary will serve as a tool to increase public awareness of these issues and will highlight the essential contributions of migrant workers to the Kosovar economy. The documentary is part of the broader “Empowerment and Protection Initiative for Migrant Workers in Kosovo,” a project supported by GIZ Kosovo, aimed at addressing these challenges through advocacy, awareness campaigns, and capacity building for migrant workers and the institutions that support them. The project’s ultimate goal is to improve the protection and working conditions of migrant workers in Kosovo while promoting policy reforms that ensure their rights are upheld.

Objectives of the Project

The “Empowerment and Protection Initiative for Migrant Workers in Kosovo” is designed with the following objectives: Raise Awareness: Enhance understanding among the general public, policymakers, and employers about the rights and contributions of migrant workers in Kosovo. Strengthen Legal Protections: Advocate for stronger enforcement of existing labor laws and the introduction of new policies that better protect migrant workers from exploitation and rights violations. Capacity Building: Empower migrant workers through training and awareness sessions to better understand and advocate for their rights. Promote Policy Reform: Collaborate with government agencies, NGOs, and other stakeholders to drive policy changes that improve working conditions and ensure legal protections for migrant workers. Data Collection and Advocacy: Gather accurate data on the status of migrant workers to inform future policies and advocate for better implementation of existing labor regulations.

Objective of the Documentary

The primary objective of the documentary is to provide an informative and compelling visual narrative that highlights the experiences, contributions, and challenges of migrant workers in Kosovo. The documentary will serve as an advocacy tool to:

a. Showcase the living and working conditions of migrant workers in Kosovo, focusing on Philipines migrant workers.

b.Illustrate the legal and institutional gaps in protecting migrant workers’ rights.

c. Present the contributions of Filipino workers to Kosovo’s economy and society.

d. Provide recommendations for improving the legal framework and support mechanisms for migrant workers.

e. Foster dialogue among key stakeholders, including the government, employers, and NGOs, to promote better working conditions for migrant workers.

Professional company/expert will be selected in a competitive process. The main mean of distribution will be through social media, but also in local media. The selected contractor is expected to perform the following tasks:

Outputs

a. A 10-15 minute documentary focusing on the experiences and challenges of migrant Philippine workers in Kosovo.

b. Full usage rights for all music and footage used.

c. Subtitles in English (or other languages, as required).

d. final delivery of all video files in high-resolution formats suitable for web and broadcast.

Submitting the Offer

All companies/ expert that would like to express their interest, send the proposal along with financial offer, at IKS offices and/also email address: brikene_hoxha@iksweb.org, no later than 16th of September 2024.